De vraag “Wie ben ik?” lijkt vaak makkelijker te beantwoorden dan het daadwerkelijk is. Bij de gelijknamige spelletjes kom je er vaak wel uit als je vragen stelt zoals: “Ben ik een mens?”; “Ben ik een dier?”; “Kan je mij in huis vinden?”

Als ik mezelf kort zou moeten voorstellen zou ik er ook nog wel uitkomen door wat te vertellen over mijn leeftijd, opleiding en hobby’s. Maar als ik er dieper over na denk, vind ik het toch lastig om een duidelijk antwoord te geven op de vraag wie ik ben. Wat definieert mij? Mijn uiterlijk? Mijn gedrag? Mijn leeftijd? Mijn opleiding? Mijn geloof? En, als ík het al moeilijk vind, hoe kunnen anderen dan een goed beeld van mij krijgen?!

Er wordt vaak gezegd dat je iemand niet op zijn uiterlijk moet beoordelen en dat je anderen met een open blik moet benaderen. Dit komt natuurlijk ook heel sterk naar voren in ons christelijke geloof, waarin liefde voor onze naasten, maar ook voor de mensen die we als onze vijanden beschouwen, een belangrijke waarde is.
Maar iemand met een open blik en liefdevol benaderen is  vaak moeilijk. Op basis van wat we zelf kennen, hebben meegemaakt en ‘normaal’ vinden, creëren we maatstaven waaraan we onszelf en anderen meten.
Dit hoeft niet expres of bewust te gebeuren, maar het gebeurt vaak wel.
De maatstaven kunnen veranderen, bijvoorbeeld door nieuwe ervaringen of door mensen die je ontmoet. Maar de ene keer gaat dat makkelijker dan een andere keer. Soms willen we onze maatstaven ook helemaal niet veranderen. Waarom zouden wij onszelf en onze normen en waarden moeten aanpassen? Waarom zouden wij moeite moeten doen om ons in een ander te verplaatsen als dat tot nu toe nog niet nodig was?

 In mijn opleiding geschiedenis is een belangrijke rol weggelegd voor normen, waarden, identiteit en hoe mensen zichzelf en anderen zien.
Zonder onderzoek naar deze dingen is het namelijk moeilijk om te begrijpen waarom personen of groepen in het verleden op bepaalde manieren handelden.
Ook kan onderzoek hiernaar helpen om te begrijpen hoe mensen uit andere tijden gebeurtenissen en ontwikkelingen hebben beleefd en hoe zij met nieuwe ervaringen en (veranderende) maatstaven omgingen. Natuurlijk kan je niet in het hoofd van mensen uit het verleden kijken, maar toch kunnen persoonlijke documenten, zoals brieven of dagboeken en boeken uit het verleden wel helpen om een beeld te krijgen.
Sommigen zullen zich afvragen waarom dit dan zo belangrijk is. Het verleden is al geweest en we leven in het nu.
Toch is uit het verleden vaak veel te leren voor het dagelijks leven, vooral uit de laatste honderd of honderdvijftig jaar. Normen, waarden, identiteit en hoe we anderen zien zijn niet dingen die uit de lucht komen vallen.
Ze veranderen continu, maar hebben een basis in het verleden.
Door erbij stil te staan waar bepaalde normen en waarden vandaan komen, zowel bij onszelf als bij anderen, denk ik dat we een basis kunnen leggen voor wederzijds begrip en hopelijk naastenliefde. Ook kunnen we uit het verleden leren dat mensen steeds nieuwe dingen en personen zijn tegengekomen die misschien raar of ‘eng’ leken, maar dat in veel situaties langzamerhand ook begrip, aanpassing en soms zelfs acceptatie volgden.

Maar wat heeft dit dan te maken met de vraag “Wie ben ik?” Net als onze normen, waarden en ons beeld van anderen, hebben wij een verleden dat een belangrijk deel is van wie we zijn. We zijn meer dan het product van ons verleden, hebben enorm veel verschillende kanten en zijn zo uniek en bijzonder, dat alleen God ons echt volledig kent. 
Maar ons eigen verleden en de geschiedenis van onze opvattingen, vormen ons wel. Ik ben ervan overtuigd dat het ons kan sterken om af en toe stil staan bij dit verleden, niet alleen in het dagelijks leven maar ook in het geloof.

“Wie ben ik?” vraagt denk ik niet per se om een eenduidig antwoord. Door te kijken waar we vandaan komen (in zowel letterlijke als figuurlijke zin), waar we nu zijn en belang aan hechten en waar we naar toe willen, kunnen we veel over onszelf leren. Zo hoeven zaken zoals leeftijd, uiterlijk of daden ons niet te definiëren en komen we langzaam dichterbij wie we (willen) zijn.